Dit artikel verscheen ook in FD Persoonlijk
Of we nou online bankieren of zoeken met Google: we weten nooit wie er meekijkt. Toch hoeft veilig internetten niet moeilijk te zijn. Met deze tips surf je met een gerust hart.
1. Veilige wachtwoorden, die je niet hoeft te onthouden
Wachtwoorden bewaken je online- gegevens. Helaas vallen ze soms in de verkeerde handen, zoals toen hackers in 2016 wachtwoorden van 117 miljoen gebruikers van netwerksite LinkedIn verkochten.
Zelfs als er hackers actief zijn, kan je account veilig blijven. Bij veel diensten kun je de zogeheten ‘2-factor-authenticatie’ instellen. Dan krijg je per sms – of, nog veiliger, via een app – een code om in te vullen wanneer jij (of een hacker) vanaf een nieuw apparaat probeert in te loggen.
Hergebruik je hetzelfde wachtwoord voor verschillende diensten? Of gebruik je simpele wachtwoorden die een leek kan raden? Begrijpelijk, maar ook riskant. Gebruik daarom een wachtwoordmanager. Die kan veilige wachtwoorden creëren, automatisch invullen en zorgvuldig versleuteld opslaan in een digitale kluis. Je hoeft alleen het wachtwoord van de manager zelf te kennen (het is verstandig hier 2-factor-authenticatie te gebruiken).
Enkele goede wachtwoordmanagers zijn LastPass, Dashlane en 1Password. Ze werken op PC, laptop, smartphone en tablet.
2. Geen reclames en trackers, wel snellere websites
In alle rust online nieuws lezen of shoppen? Je hebt gezelschap: honderden bedrijven volgen je internetverkeer met cookies en trackers.
De meeste cookies en trackers verschijnen als advertenties bij het surfen, maar sommige zijn onzichtbaar.
Privacy Badger roept trackers, zichtbaar én onzichtbaar, een halt toe. Dat betekent meer privacy, sneller ladende sites en bijna geen advertenties. Bijna, want privacyvriendelijke reclame wordt doorgelaten (veel websites leven er tenslotte van). Privacy Badger is te koppelen aan de webbrowsers Chrome, Opera en Firefox. Eenmaal gelinkt doet de extensie zijn werk automatisch terwijl je in de browser surft.
Om nog meer advertenties te blokkeren kun je Adblock Plus toevoegen. Adblock Plus laat wel sommige adverteerders tegen betaling binnen. Gelukkig voorkom je dit door naar de instellingen van de extensie te gaan en ‘Acceptabele advertenties toestaan’ uit te zetten.
Een alternatief is uBlock Origins. Deze adblocker wordt getipt door Christopher Mondschein, onderzoeker bij het European Centre on Privacy and Cybersecurity. Hij noemt ook Lightbeam, een plug-in voor de Firefox-browser, die in kaart brengt wie jou allemaal volgen. Volgens Mondschein is het belangrijk hier meer zicht op te krijgen. ‘Er is een algemeen gebrek aan bewustzijn van de verzamelde data en het gebruik daarvan’, legt hij uit. Hierdoor lijkt privacyinbreuk onschuldiger dan die is.
3. Meerdere browsers en autonomie
Over browsers gesproken: Sjoera Nas raadt aan verschillende browsers te gebruiken.
‘Op mijn iPhone gebruik ik Firefox Focus om anoniem te surfen, op mijn laptop Chromes privémodus – niet ingelogd op Google uiteraard’, zegt Sjoera Nas, privacyadviseur bij het Haagse bedrijf Privacy Company.
Nas: ‘Ik wil onbespied informatie kunnen vergaren, anders dreigt zelfcensuur’, stelt ze. ‘Het gaat om het behoud van je autonomie en je keuzevrijheid.’ Als je het jezelf toch iets makkelijker wilt maken met een enkele browser, is Brave een interessante optie. Brave heeft een ingebouwde adblocker en dwingt veilige https-verbindingen af op zoveel mogelijk websites.
4. Onzichtbaar en onvindbaar surfen op publieke werken
Wifi in openbare ruimtes zoals trein, luchthaven, hotel, sportschool of winkelcentrum zijn handig. Maar wist je dat iedere doorsneehacker een netwerknaam kan maken?
Wifi met de naam van een hotel, café of winkelcentrum kan nep zijn: een beetje hacker maakt zo een netwerknaam. Een onbetrouwbare netwerkbeheerder kan je surfgedrag volgen en sturen. De beheerder kan je omleiden naar kopieën van de sites DigiD, Mijn ING of Hotmail, waar je nietsvermoedend gegevens deelt.
Met een Virtual Private Network (VPN) sluit je de gordijnen. Een VPN creëert een tunnel tussen jou en het netwerk. Alles wat door de tunnel gaat, wordt versleuteld. Ook verhult een VPN waar je bent. Meestal kun je zelf een virtuele locatie uitkiezen. Is een Amerikaanse nieuwssite niet in Nederland toegankelijk? Je VPN kan het laten lijken dat je in Amerika bent. Overigens werkt deze truc niet bij Netflix.
Freedome is een betrouwbare VPN, net als Hotspot Shield en Private Internet Access. Ze kosten zo’n 5 euro per maand. Gratis VPN’s zijn af te raden: als ze niet aan jou verdienen, verdienen ze mogelijk aan de verkoop van jouw data.
Dan is er nog Dashlane. Deze applicatie kwam al voorbij als wachtwoordmanager, maar de betaalde versie (40 euro per jaar) is ook een VPN. Daarnaast kan Dashlane onder meer onlineformulieren automatisch invullen en controleren of niemand je gegevens verhandelt op marktplaatsen op het darkweb. Het enige nadeel is dat je de VPN niet op een ander land kunt instellen.
5. Privacyvriendelijk zoeken zonder filterbubbel
Geen enkel bedrijf volgt ons uitgebreider dan Google. En Google leert via zijn zoekmachine. Weliswaar personaliseert Google onze zoek- resultaten met onze data, maar dat heeft ook nadelen.
Hoe nauwkeuriger Google onze resultaten afstemt op onze verwachtingen, hoe minder nieuws we ontdekken.
Maar er zijn andere opties. ‘Gebruik Startpage als zoekmachine’, tipt privacyadviseur Sjoera Nas. ‘Dat is een Nederlands bedrijf met harde privacybeloften.’ Ook Gerrit-Jan Zwenne, hoogleraar recht en informatiemaatschappij in Leiden, beveelt startpage.com aan. Startpage volgt je niet en je slaat je data niet op. Misschien even wennen dat de zoekresultaten niet op maat gemaakt zijn, maar daarvoor in de plaats ontdek je wellicht iets nieuws.
Een andere privacyvriendelijke zoekmachine is DuckDuckGo. Voor smartphones heeft DuckDuckGo tevens een ‘privacybrowser’. Deze blokkeert niet alleen advertenties, maar vergeet op verzoek je internetgeschiedenis met één druk op een knop.
Meer leren over veilig internetten?
- Er zijn websites die je verder kunnen helpen. Privacy- onderzoeker Christopher Mondschein raadt er twee aan:
- EPIC Online Guide to Practical Privacy Tools, van een onderzoeksbureau in Washington, DC: epic.org/privacy/tools
- EFF Project on Surveillance Self-Defense – Tips, Tools and How-tos for Safer Online Communications, van een non-profit in San Francisco, Californië: ssd.eff.org/en
Lees meer in FD Persoonlijk, het weekend magazine van Het Financieele Dagblad over mensen, cultuur, lifestyle, reizen, carrière en personal finance.