Hoe streaming de popmuziek verandert

Dit artikel verscheen in het oudejaarsnummer 2019 van FD Persoonlijk.

De luisteraar moet een halve minuut blijven hangen wil de artiest betaald krijgen. Fot: Getty Images/iStockphoto

Popsongs worden korter en refreinen komen vroeger: het zijn maar een paar van de effecten van streaming. Veel muzikanten gaan met de stroom mee, maar niet allemaal.

Wat hebben ‘Hotel California’ en ‘Stairway to Heaven’ met elkaar gemeen? Het zijn allebei rocknummers in de top vijf van de Top 2000. Maar ze hebben ook allebei een instrumentale intro van 52 seconden voordat de zang begint. De muziek trekt je langzaam het universum van de Eagles en Led Zeppelin in. Want daar was tijd voor, in de jaren zeventig.

Fast forward naar 2019: korte nummers die meteen ter zake komen maken de dienst uit. Veel nummer 1-hits openen met het refrein. Waarom is populaire muziek zo gehaast geworden? Het antwoord ligt voor een groot deel bij streamingdiensten als Spotify en Apple Music.

Vroeger waren muzikanten afhankelijk van platendeals en radiotijd. Maar door internet kan iedereen nu muziek uitbrengen. Op Spotify verschijnen dagelijks 40.000 nieuwe nummers, bijna vijftien miljoen per jaar. Niet distributie, maar aandacht is het schaarse goed waar bands online om strijden.

Daarom ontwikkelen muzikanten trucs om door de ruis heen te dringen. ‘Als ik pop schrijf ligt de focus veel meer op het eerste couplet dan op het tweede’, vertelt de Amsterdamse singer-songwriter Celine Cairo. ‘Het is belangrijk mensen erin te leuren, ook met het refrein.’

Een andere reden dat pakkende liedjes belangrijker worden, is dat albums op hun retour zijn. Op streamingdiensten luisteren mensen vooral playlists met hits van diverse artiesten. ‘We zijn teruggekeerd­ naar de jaren vijftig en zestig’, zei een Britse platenbaas onlangs in The Guardian, ‘mensen gooien er gewoon singles uit in de hoop dat er iets blijft plakken.’

Sommigen proberen de aandacht vast te houden door heel vaak muziek uit te brengen, zoals popster Ariana Grande, die in februari met haar tweede album in zes maanden kwam. Anderen brengen heel veel tegelijk uit, zoals R&B-zanger Chris Brown, die albums met meer dan veertig nummers maakt.

Muziekopbouw: nummers van nu en uit de top 2000 vergeleken

Dertig seconden

En dan is er de lengte van liedjes. Van rap en rock tot pop en R&B: hits worden al jaren korter. Data van tijdschrift The Economist laten zien dat het refrein van bijna veertig procent van de nummer 1-hits binnen vijftien seconden begint. In 2000 was dat nog geen tien procent. In Nederland zie je deze trend bij bijvoorbeeld rapper Bizzey. Zijn nummers ‘Traag’ en ‘Drup’ hebben samen negentig miljoen streams, beide duren drie minuten en de refreinen beginnen na minder dan tien seconden.

Dat korte en snelle heeft ook een economische reden. Artiesten krijgen tegenwoordig betaald per stream en niet per album. Het bedrag wisselt, maar met een beetje mazzel krijgen ze een halve cent. Een stream telt mee zodra je de eerste halve minuut­ van het nummer hebt geluisterd. Financieel gezien is een goed begin dus het hele werk geworden. ‘Het gaat erom dat mensen in die eerste dertig seconden niet afhaken’, bevestigt Celine Cairo.

Ze heeft het hier over muziek die ze schrijft voor andere artiesten. Haar eigen nummers – filmische folksongs met wat subtiele elektronica – voldoen niet aan de bovengenoemde regels. Zo begint het refrein van haar lied ‘Hibernate’ pas na een minuut. Dat ‘Hibernate’ desondanks drie miljoen Spotify-streams telt, is te danken aan Spotify-playlists als ’t Koffiehuis. Die lijst heeft bijna 200.000 volgers en Cairo staat er al tweeënhalf jaar in.

‘Ik zie de oude manier van luisteren niet als superieur’

Koffielijstjes

Playlists zijn het eerste wat je te zien krijgt als je bladert op Spotify. De streamingdienst heeft lijstjes voor alle genres en stemmingen: muziek voor sporten, werken en zelfs slapen. Een heel groot aantal heeft koffie in de titel – zoals Coffee Club, Your Favorite Coffeehouse en Wake Up and Smell the Coffee.

Volgens Cairo doet ‘Hibernate’ het goed in ’t Koffiehuis doordat het zo’n kalm nummer is. ‘Het kabbelt aan één stuk door, tot het einde. Daardoor past het vrij geruisloos in zo’n koffielijst.’

Toen Cairo het nummer in 2016 uitbracht, dacht ze zoals veel Nederlandse artiesten amper na over playlists. Maar tegenwoordig wordt specifiek voor dit soort lijsten geschreven. Hoewel de strategie tegenovergesteld is aan die bij pophits – niet de aandacht grijpen maar juist kabbelen op de achtergrond – is het doel hetzelfde: een lage skip-rate. Dat betekent dat weinig luisteraars een lied vroegtijdig afkappen. Lage skip-rates motiveren Spotify’s algoritmes muziek in playlists te houden.

De eerste 52 seconden van Hotel California van de Eagles zijn instrumentaal.

Slaaf van het algoritme?

Over algoritmes gesproken: vraag je je weleens af waarom popsterren met z’n vieren of vijven op één nummer zingen? Een deel van het antwoord schuilt in algoritmische playlists zoals, op Spotify, Release Radar en Discover Weekly. Deze lijsten worden wekelijks voor iedere luisteraar op maat gemaakt op basis van muzieksmaak. Door samen te werken duiken artiesten op in de playlists van elkaars fans. Zo krikken ze hun cijfers op.
Zelf neemt Cairo al die cijfers met een korreltje zout. ‘Het is maar net welk genre je maakt en wie je doelgroep is. Er zijn artiesten met miljoenen streams die amper een zaaltje kunnen vullen.’ En inderdaad meldde de Amerikaanse krant The Wall Street Journal een jaar geleden dat hiphop weliswaar de meeste streams krijgt, maar dat rockbands veel succesvoller zijn in het livecircuit.

Ook Frank Bond, de Volendamse muzikant achter het label King Forward Records, kijkt kritisch naar de getallen: ‘Vroeger luisterde ik albums en werd ik verliefd op obscure nummers. Spotify ontmoedigt dat. Nu krijg je meteen de meest gestreamde nummers te zien. Die luister je één keer en dan ga je door.’ Bond spreekt nostalgisch over het verleden, maar idealiseert het niet. ‘Ik zie de oude manier van luisteren niet als superieur’, zegt hij, ‘wel moedig ik mijn artiesten aan hun eigen visie voorop te stellen.’
‘Visie’ blijkt voor meer muzikanten een toverwoord. Voor de Nederlandse Nina June bijvoorbeeld, die net als Celine Cairo al jaren in ’t Koffiehuis staat. Nina Junes twee succesvolste singles hebben samen acht miljoen Spotify-streams. Ze zijn deel van het album Bon Voyage (2018). June weet als geen ander hoe streaming muziek veranderd heeft en hoe daarmee om te gaan. Haar advies aan artiesten: ga niet te veel met de stroom mee.

Artiesten moeten weer een band opbouwen met fans

Volgens June komen makers die zich louter richten op het aantal streams bedrogen uit. Neem de frequentie waarmee popsterren muziek uitbrengen om de aandacht vast te houden: ‘Dat is onhoudbaar, daar gaan artiesten burn-outs van krijgen.’ Ook schrijven voor grote playlists leidt volgens June tot problemen. ‘Veel van de songs staan er al jaren in. Die lijsten zijn verzadigd.’

Haar oplossing? Artiesten moeten weer een band opbouwen met hun fans. Als voorbeeld noemt ze de neoromantische pianist DeLange, die ze met haar eigen label begeleidt. ‘Met hem bouw ik vanaf het eerste moment een eigen playlist op. Daarin staan stukken van zijn helden, zoals Chopin, maar ook zijn eigen nummers. Ik wil het publiek in zijn wereld trekken.’ Binnen een paar maanden had de lijst meer dan duizend volgers.
‘Het blijft balanceren’, waarschuwt June wel, ‘want je moet regelmatig contact met je fans houden. Maar een eigen wereld creëren en het publiek daarin trekken, betekent dat je minder in de vluchtigheid hoeft mee te gaan.’

Misschien is er dus toch nog hoop voor een nieuwe ‘Stairway to Heaven’.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *